مریوان
مريوان مركز شهرستاني به همين نام است كه از شمال به شهرستان سقز، از شرق و جنوب شرقي به شهرستان سنندج، از جنوب به بخش نوسود از شهرستان پاوه و از غرب و شمال غربي به خاك عراق محدوداست . شهر مريوان در 125 كيلومتري شمال غربي سنندج قرار دارد.
شهرستان مريوان با جمعيتي حدود 210787 نفر داراي چهار بخش است و با مساحت 5/3229 كيلومتر مربع، از نظر وسعت پنجمين شهرستان استان محسوب مي‌شود به جز شهر مريوان شهرهاي « سروآباد » و « چناره » در اين شهرستان قرار دارند. سابقه مريوان به پيش از اسلام باز مي‌گردد . با توجه به آثار باستاني موجود، احتمالاً در دوره پارت و ساساني اين شهر از نقاط مهم ايران محسوب مي‌شد . درياچه زيباي زريوار نيز اين نظر را مستند مي‌سازد كه مريوان سابقه بسيار طولاني در تاريخ ايران دارد
مريوان را در تاريخ و متون قديم « مهروان » ، متشكل از واژه « مهر » و « وان » به معني جايگاه مهر، ناميده‌اند . اين شهر به علت موقعيت ميان‌راهي بين تيسفون و تخت سليمان، مراعه و دينور از مراكز شهري بسيار كهن كردستان بود . دردوران اسلامي و در قرن سوم ه. ق اين شهر به دليل داشتن دو دژ به نام‌هاي « دژان » و « دزان » از شهرت بسيار برخوردار بود . برخي مريوان را منسوب به « مروان‌بن حكم عرب » مي‌دانند.
قدمت فعلي شهر مريوان به حدود يك قرن پيش مي‌رسد . در آن زمان، يكي از بزرگان قاجار به نام « فرهاد ميرزا معتمدالدوله » كه در اين منطقه حكومت مي‌كرد به دستور ناصرالدين‌شاه قاجار در سال 1282 ه . ق قلعه‌اي مستحكم در اين شهر ساخت كه به شاه‌آباد دژشاهپور مشهور شد بعدها در كنار همين قلعه نظامي، روستايي به نام قلعه « مريوان » نام گذاري شد شهر مريوان تا سال 1344 رسماً « دژ شاهپور » ناميده مي‌شد.
مراكز ديدني : قلعه هلوخان ( ايمام ) از دوره صفوي، درياچه زريوار، پل كاران، روستاي ديدني اورامانات تخت، روستاي دركي، آبشار كوبله، آبشار.
