مسجد کبود

محل استقرار

مسجد کبود در خیابان اما خمینی، روبروی کوچه صدر جنب پارک خاقانی قرار دارد.

پیشینه

مسجد کبود در سال 870 ه.ق. به دستور سلطان جهانشاه ساخته شد و تزئیناتکاشیکاری و هماهنگی رنگ ها و ظریف کاری های آن بوسیله انواع خط در متن لاجوردی و زمینه سفید آن را به بنایی چشم نواز بدل کرده است.متاسفانه این بنا در سال 1193 ه.ق. دچار اسیب دیدگی شدیدی شد ولی به دلیل کاشیکاری های معرق و تلفیق آجر و کاشی و رنگ های بسیار متنوع کاشی ها به فیروزه اسلام معروف است. در قدیم ساختمان های دیگری مانند مدرسه، مسجد، خانقاه، کتابخانه و ... نیز در جوار این مسجد قرار داشت که متاسفانه اکنون هیچ اثری از آنها نیست.

بنیانگذار و بانی

بنای تاریخی، مذهبی مسجد کبود از آثار ارزشمند دوره قراقویونلوها و به دستور جهانشاه بن یوسف از فرمانروایان سلسله قراقویونلوها و به سرکاری عزالدین قاپوچی و با نظارت همسر جهانشاه جان بیگم خاتون بنا شده است.

سبک معماری

بدون شک بنای مسجد کبود حیرت آور است. این مسجد حیاط بزرگی با طاق نماهای جالب توجه داشته و در مرکز آن حوض بزرگی برای وضو گرفتن وجود داشته است. امروز تمام این بنای عالی خراب شده و زمین و مصالح فروریخته آن را نیز مردم تصرف کرده اند. بنای اصلی دارای صحن وسیعی بوده که درآن مجموعه ای از ساختمان ها از جمله مدرسه، حمام ، خانقاه، کتابخانه و ...ساخته شده بود که متاسفانه آثاری از آنها بجا نمانده است. خصوصیت بارز و شهرت وافر مسجد کبود با معماری ویژه تلفیقی و اعجاب انگیز آن بیشتر به خاطر کاشیکاری معرق ، تلفیق آجر و کاشی، اجرای نقوش پرکار در حد اعجاز آن است که زینت بخش سطوح داخلی و خارجی بنا بوده و با توجه به این عظمت و زیبایی لقب فیروزه اسلام یافته است. در متن کتیبه سردر باشکوه و پرنقش و نگار آن عمارت مظفریه و نیز نام نعمت الله بن محمد البواب، خطاط و احتمالا طراح نقوش که از هنرمندان برجسته خوشنویسی آذربایجان بوده، درج شده است.

نام جهانشاه در کتیبه بالای ورودی نقش بسته که قبلا روکش طلایی داشته است. مسجد کبود دارای دو مناره باریک و بلند در منتهی الیه شرق و غرب ضلع شمالی بوده است. در پشت در ورودی به شبستان بزرگ یک بیت شعر فارسی به بدین مضمون نوشته شده است:

کردار بیار گرد گفتار مگرد چون کرده شود، کار بگوید که کرد

در داخل شبستان کوچک سردابی وجود دارد که به نا به روایات تاریخی احتمال می رود که جنازه جهانشاه و همسرش پس از کشته شدن به این مسجد انتقال یافته است و در این سرداب دفن شده باشد. گرچه این گورها در حاضر خالی می باشند.

اهمیت ملی و جهانی

این بنا در سال 1310 در لیست میراث ملی به ثبت رسید.

جاذبه های گردشگری مجاور این مکان

مقبره الشعرا ، ارگ علیشاه، و موزه قاجار در 2 کیلومتری و بازار تبریز و خانه مشروطه در 5 کیلومتری این مکان قرار دارند.